“Woont opa Luc hier?”, vroeg Liv toen we op 1 november aan het kerkhof stonden.
’t arme kind begreep er niets van, en zeker niet na mijn uitleg, die luidde…
“Opa Luc slaapt hier, en hij wordt nooit meer wakker … en hier slapen allemaal anderen mensen”
“En waar slapen wij?”: was haar repliek.
Sindsdien heb ik me voorgenomen gewoon te zeggen waar het op staat. Opa Luc is dood en komt nooit meer terug.
’t houdt haar toch bezig. Gisteren verkondigde ze ineens
“Opa Luc is mijn vriend”
En vanmorgen in de auto zei ze me
“Opa Luc is een beetje dood hé”
En ik vind het zo schattig, en ben content dat Opa Luc niet echt dood is
… want “Dood ben ik pas, als jij me bent vergeten” (Bram Vermeulen)
Lief he, hoe kindjes daarop reageren. Maar inderdaad, t is beter om te zeggen waar t op staat. Naar t schijnt zouden ze ook schrik kunnen krijgen als je het ivm dood hebt over slapen, omdat ze dan beginnen denken dat ze zelf niet meer wakker zullen worden enzo. Maar ja, t is niet altijd even makkelijk om zoiets uit te leggen he.
Dat is ook wat ik tegen Dora heb gezegd: “moemoe is hier aan het rusten, die woont in de hemel.” Dora boog toen voorover naar het graf (net zoals naar alle andere graven van haar overgrootouders die ze nooit heeft gekend) en zei: “Dag moemoe, benne Doja, wakkej wojde!” Ik kreeg er zowaar tranen van in mijn ogen…
Wij vonden het ook beter om te spreken over ‘dood’ (hoe hard het ook klinkt) ipv ‘slapen’. Om alle connectie met slapen en wakker worden te vermijden. Het is wel moeilijk om uit te leggen aan zo’n kleintjes, vind ik.
Ik ben ook altijd voor openheid en gewoon te zeggen opa is dood. Mijn zoon bleef erg met de dood bezig. Wij vonden het boekje van Kikker en vogeltje erg handig van Max Velthuijs
Ik wou dit gisteren nog schrijven maar ben na het reageren hieronder het precies vergeten: heel mooi liedje, van Bram Vermeulen. Kiekevelmooi zelfs.
Vreemd hè, de dood en het leven. Mijn oma stierf vorige week bij mijn ouders thuis, terwijl in de kamer ernaast mijn dochter zalig lag te slapen. Het begin en het einde, triest en hoopgevend. Inderdaad om nooit te vergeten.